Sukcesy naukowe Misji Madagaskar

Miło nam poinformować, że w grudniu w renomowanym czasopiśmie naukowym Cambridge University Press znalazła się publikacja realizowana na bazie wyników badań przeprowadzonych w ramach goszczącego u nas projektu naukowego Misja Madagaskar. Tematem badań było stężenie wybranych pierwiastków metali ciężkich we włosach dziewcząt z Madagaskaru w zależności od ich stanu odżywienia i miejsca zamieszkania.

• Pod uwagę wzięto 9 pierwiastków metali ciężkich, m.in.: ołów, kadm, rtęć i aluminium.
• Oznaczono je w próbkach włosów, które pobrano od 103 dziewczyn biorących udział w badaniu. Dziewczyny te to Podopieczne naszej Fundacji zamieszkujące 2 różne regiony kraju.
• Naukowcy doszli do wniosków, że niedożywienie obecne wśród dziewczynek zwiększyło ryzyko wysycenia ich organizmów toksycznymi metalami.
• Szczególnie wysokie stężenie dotyczyło aluminium, kadmu i chromu. Wiązać się to może chociażby z powszechnym użyciem na Madagaskarze aluminiowych garnków. Wpływ mogą mieć również  obecne na badanym terenie zakłady przetwórcze wykorzystujących te pierwiastki i zanieczyszczenia środowiska, które one generują.
• Ponadto badania wykazały, że bardziej narażone na toksyczne substancje wynikające z zanieczyszczenia środowiska są dzieci zamieszkujące obszary wiejskie.

Opublikowane wyniki mamy nadzieję już niebawem móc przedstawić zagranicznym Partnerom wspierającym naszą walkę z niedożywieniem i zanieczyszczeniem środowiska!

Dla zainteresowanych osób całą publikację znajdziecie tutaj.

Dziękujemy wszystkim osobom zaangażowanym w projekt i badania – studentom i studentkom oraz ich opiekunom naukowym z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu! Pani prof. Magdalenie Zielińskiej-Dawidziak, Pani dr hab. Magdalenie Człapka-Matyasik oraz Zosi Wojciechowskiej, a także pozostałym uczestniczkom Misji Madagaskar, a także Panu Jędrzejowi Proch i Panu prof. Przemysławowi Niedzielskiemu z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Pani dr hab. Magdalena Człapka-Matyasik podczas Misji Madagaskar, Berevo 2018

Zanieczyszczenie środowiska na Madagaskarze

Ubogie społeczeństwo Madagaskaru eksploatuje środowisko naturalne wyspy w destrukcyjny sposób, co stanowi zagrożenie dla unikatowej endemicznej fauny i flory. Rolnictwo stanowiące połowę gospodarki kraju i generujące jedną czwartą PKB. Choć daje zatrudnienie niemal 80% populacji zarazem w dużej mierze niekorzystnie przyczynia się do degradacji środowiska naturalnego. Nadmierne wykorzystanie nawozów sztucznych, niekontrolowane ilości pestycydów, niezrównoważona gospodarka rolna to tylko niektóre z zagrożeń.

Szczególną uwagę zwraca popularna w malgaskim rolnictwie tzw. metoda slash-and-burn (mal: tavy) opierająca się na wycince zarośli i mniejszych drzew, pozostawieniu ich do wyschnięcia, a następnie wypalaniu przed nadejściem pory deszczowe. Tak wykarczowany teren następnie obsadzany jest ryżem, a jego wydajność po kilku latach znacząco spada. Tak że porzucony i zarośnięty dziką roślinnością. Do ponownego wykorzystania nadaje się dopiero po wielu latach. System ten sprzyja erozji gleby i niszczeniu lasów. W konsekwencji degraduje środowisko naturalne i przyczynia się do niekorzystnych zmian klimatu. Choć metoda ta została uznana za nielegalną, nadal często jest praktykowana w wielu regionach kraju.

Problematyczna jest również produkcja węgla drzewnego, który w głównej mierze zaspokaja zapotrzebowanie na energię. Zajmuje się nią znaczny odsetek społeczeństwa kosztem jednego z ważniejszych surowców na wyspie, jakim jest drewno.

Istotną rolę dla środowiska odgrywa także przemysł wydobywczy. Wyspa bogata jest bowiem w zasoby mineralne rozproszone po niemal całej jej powierzchni. Są to przede wszystkim rudy przemysłowe (kobalt, węgiel, żelazo), ale również kamienie szlachetne (szmaragd, rubin, szafir ). Kamienie dekoracyjne (labradoryt, celestyt) oraz złoto.

Związek zanieczyszczeń środowiska ze stanem odżywienia

Według czasopisma „The Lancet” powodem przedwczesnej śmierci aż 9 mln osób na świecie w 2015 roku było zanieczyszczone środowisko. Zagrożenie to dotyczy przede wszystkim ubogich krajów, w których aktualnie tempo rozwoju przemysłu jest bardzo duże. Zarazem wśród społeczeństwa brak jest należytej świadomości i wiedzy na temat konieczności dbania o środowisko naturalne. Jednym z takich krajów jest Madagaskar, który choć zaliczany jest do krajów ubogich, od kilku lat utrzymuje stały wzrost gospodarczy. A szacowana liczba wszystkich zgonów spowodowanych zanieczyszczeniami powietrza, wody i gruntu wynosi 22,3%. Do głównych substancji powodujących zanieczyszczenie powietrza należą: dwutlenek siarki, tlenek węgla, tlenek azotu, metale ciężkie oraz pestycydy. Substancje te przedostają się również do wody i gleby powodując włączenie się do łańcucha pokarmowego zwierząt i roślin, które są następnie spożywane przez człowieka.

Szczególnie narażonymi grupami na ekspozycję zanieczyszczeń i ich negatywnego wpływ na zdrowie są dzieci, ludzie starsi, osoby z chorobami układu oddechowego i układu krążenia. Do konsekwencji zdrowotnych wynikających z zanieczyszczenia środowiska należą m.in.: zaburzenia pracy układu krążenia, problemy z oddychaniem, podrażnienie błon śluzowych nosa, gardła. Ale również problemy z pamięcią i koncentracją, stany depresyjne, udary mózgu lub przedwczesny poród.

W odniesieniu do stanu odżywienia – skażenie środowiska naturalnego, w szczególności wody i gleby niektórymi pierwiastkami toksycznymi przyczynia się do zaburzeń metabolizmu. Te prowadzą do rozwoju nadwagi i otyłości oraz cukrzycy. Nie jest jeszcze do końca znany i zbadany mechanizm ewentualnej korelacji pomiędzy zanieczyszczeniem środowiska, a stanem niedożywienia. Jednakże znaczne osłabienie organizmu wynikające z niedoborów żywieniowych, a także niski udział tkanki tłuszczowej w przypadku niektórych toksyn może zwiększyć ryzyko pogorszenia stanu zdrowia osób. W szczególnie dzieci z niedoborową masą ciała. Podobne wyniki wykazała również wspomniana publikacja.

Proces pobierania próbek włosów

Próbki włosów do badań

Ankieta określająca ryzyko wystąpienia anemii